-
Ünlü türk yazarı Elif Şafakın 14 il vegetarian olandan sonra yenidən ət yeməyə başlaması sosial mediada qızğın müzakirə mövzusuna çevrilib.
Yazıçı “Habertürk”dəki məqaləsində yazır ki, ət yeməyi tələbəykən tərgidibmiş. Bişmiş ətin iyini belə götürə bilmirmiş. İndi yenidən ət yeməyə başlayandan sonrasa…
“…Damak tadım değişirken yeni ve köklü bir kültür keşfediyorum: Etoburların renkli dünyası! Bir yandan da merak ediyorum. Et yemeye başlayınca acaba bende neler değişecek? Öyle ya, Alman atasözündeki gibi, “İnsan ne yiyorsa odur”. Tükettiğimiz besinler hem ruh halimizi etkiliyor, hem kişiliğimizi. Ben de işte merak ediyorum bütün bu köfteler kalemimi, yazımı nasıl etkileyecek?”
"Adı nədir?"
Elif Şafak bir uşaqlıq xatirəsini də bölüşür. Bir qonaqlıqda imiş, gözəl bir süfrə açılıbmış. Ev sahibi qonaqlar üçün keçi kəsibmiş. Keçinin süfrədəki ətinə işarə edən balaca Elif soruşur: İsmi nə?:
“Konuşmalar kesiliyor. Ev sahibi merakla bana bakıyor. “Ne dedin?”
“Keçinin... bir adı var mıydı” diyorum. Bir gülüşme kopuyor. Ya benimle dalga geçmek için ya da gerçek böyle olduğundan, “Evet” diyorlar. “Kınalı.” Çünkü kınalıymış kafası...
Bu cevap ağırıma gidiyor. Boğazımda bir düğüm. Anlatamıyorum ki eğer ismi olmasaydı, yiyecektim. Fakat şimdi Kınalı’nın da bir can taşıdığını görmezlik edemiyorum. Ne demeye isim vermişler öldürecekleri bir hayvana? Madem isim vermişler, ne demeye öldürmüşler?
Masanın kenarında bir somun ekmek duruyor. Gizlice alıyor, ortadan ayırıp içini boşaltıyorum. Başlıyorum tabağımdaki etleri buraya aktarmaya. Arada göz ucuyla büyükleri kontrol ediyorum. Aman görmesinler. Ne yazık ki birisi fark ediyor. “Ne yapıyorsun öyle?” diye bağırıyor. Masada fısıldaşmalar: “İlahi çocuk, keçiyi ekmeğe doldurmuş!” (Ardı aşağıda)
“Mən dostlarımı yemirəm”
E.Şafak məşhur yazıçılardan Lev Tolstoyun vegetarianlıq haqda fikirlərini xatırladır, onun heyvanları insanlardan aşağı tutmadığını yada salır. Bernard Shaw isə deyərmiş ki, “heyvanlar mənim dostumdur, mən dostlarımı yemirəm”.
Sənət, fəlsəfə tarixində başqa ətyeməzlər də var: Plato, Plutarch, Voltaire, Milton, Isaac Newton, Shelley, Adam Smith, Thomas Edison, Benjamin Franklin, Buda, Nikola Tesla, Leonardo da Vinci, Bernard Shaw, Albert Einstein, Gandhi...
Yazıçı deyir ki, indi vegetarianların işi elə də çətin deyil. On il əvvəlsə vəziyyət başqa cür idi:
“Zira daha çok seçenek var. Ama 10 sene önce böyle değildi. Bir lokantaya gittiğinizde, “Ben et yemiyorum” demek “Ağzımla değil, burnumla yiyorum” demek kadar tuhaf karşılanıyordu. Özellikle imza günleri için gittiğim güzelim Anadolu şehirlerinde zorlanıyordum. Bursa’da, Diyarbakır’da, Van’da... Kimseyi kırmak istemiyor, yapılan ikramları geri çeviremiyor ama bir yandan da et yemeden sofradan kalkmanın yollarını arıyordum...”
Və yenidən ət yeməyə başlamağın səbəbi…
E.Şafak yazır ki, tibbi müayinə zamanı qanındakı dəmirin normadan aşağı olduğu üzə çıxıb:
“Kanımdaki demir değerinin normal insanların altında çıkması belki sebep, belki de bahane oldu. (Demir et, balık ve kümes hayvanlarından geliyor. Ama esas inek ve kuzu etinden. Nitekim et tüketmeye başlayınca değerlerim de düzeldi.) Kim bilir belki de hazırdım et yemeye. Özlemiştim. Tek bildiğim, her şeyin beyinde başlayıp beyinde bittiği. Algım değişince, damak tadım da kendiliğinden değişiverdi.
Bilmediğim kelimeler öğreniyorum: Pençata, incik, kontrfile, kontrnuar... “Lokum” kelimesinin başka anlamları da varmış meğer. Tuhaf olan şu ki etin kokusuna bile dayanamazken artık köfteden acayip keyif alıyorum… Tolstoy’un hayaleti bulutların arasından endişeyle beni izliyor.”